مجموعه سؤالات طبقه بندی شده ی منطق

مجموعه سؤالات طبقه بندی شده ی منطق

رشته ادبیات و علوم انسانی سوم متوسطه 

 سوالات امتحانی نهایی ( اداره ی کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی کشور)

درس به درس با ذکر صفحه در کتاب

پاسخ سوالات امتحانی طبق راهنمای تصحیح امتحانات نهایی کشور

گرد آوری و تدوین : علی فیروزی

فوق لیسانس فلسفه و کلام - سر گروه دین و زندگی

مدیریت آموزش و پرورش مراغه

بسمه تعالی

 - ص 4 « انسان و تفکر » سوالات نهایی منطق درس اول

( الف ) صحیح است یا غلط: ( دی 88

-1 انسان برترین مخلوق است. زیرا دارای قدرت نطق و تفکر می باشد. ص 1

پاسخ : صحیح است.

( ب) جای خالی را با عبارت مناسب کامل کنید. ( دی 88

. ١- کاشف قواعد منطق که این علم را تدوین نموده است ......... می باشد . ص 3

پاسخ ارسطو.

( الف ) صحیح است یا غلط: ( خرداد 89

-1 ارسطو طرز کار خدادی ذهن انسان را کشف کرده، به همین جهت او را ابداع کننده علم منطق

. دانسته اند . ص 3

پاسخ غلط است .

( ب) جاهای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید. ( خرداد 89

در تعریف انسان، همان قدرت ...... می باشد . ص 1 « نطق » -1 مقصود از

پاسخ تفکر یا تعقل.

( الف) صحیح است یا غلط: (شهریور 89

-1 داستان تفکر انسان از زمان تدوین منطق در یونان آغاز شده است.

پاسخ : غلط

ب) جای خالی را تکمیل کنید.

-1 تدوین گر علم منطق ..... است .

پاسخ : ارسطو

5 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس دوم 1 نمره) - ص 12 « چگونه تعریفی کنیم » سوالات نهایی منطق درس دوم

( الف ) صحیح است یا غلط: ( دی 88

تعریفی مانع است. ص 9 « حیوان راست قامت » -1 تعریف انسان به

پاسخ : غلط است.

ب) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

-1 برای ارائه تعریف در ترکیب مفاهیم به طور طبیعی، از مفاهیم و کلمات ..... شروع می کنیم و به

مفاهیم ...... می رسیم. ص 9دی 88

3

پاسخ : کلی – جزئی.

مجهول به ترتیب عبارت است « قضایای » و « مفاهیم » -2 اقسام فعالیت های فکری انسان برای کشف

از: ..... و ....... .

پاسخ : تعریف – استدلال ص 6

( ج ) پاسخ کوتاه دهید. ( خرداد 89

تعیین کنید که در هر یک از تعاریف ذیل کدام شرایط از شرایط تعریف رعایت نشده است.

الف) عطر : ماده ای خوشبو ب) مثلث : شکل سه ضلعی قائم الزاویه.

پاسخ : الف) تعریف اعم است .پس مانع نیست.ص 11 . ب) تعریف اخص است . پس جامع نیست. ص 11

الف ) صحیح است یا غلط: شهریور 89

برای ارائه تعریف دقیق باید از مفاهیمی استفاده کرد که در برگیرنده ی محتوای درونی معرّف باشند.

پاسخ : صحیح است.

ب) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

کاری را که برای رسیدن به چیستی یک مفهوم یا تصور انجام می دهیم ........ می گویند.

پاسخ:تعریف.

ج) جامع و مانع بودن تعریف یعنی چه به اختصار بنویسید.

پاسخ : یعنی تعریف باید به گونه ای باشد که به طور کامل مجهول ما را روشن کند. نه اینکه بعضی از ویژگی های

مجهول را روشن کند و بعضی را نادیده بگیرد و بعضی از ویژگی های بی ارتباط را نیز شامل شود.

0 نمره) / 13 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس سوم 75 - ص 19 « تعریف و دنیای مفاهیم » سوالات نهایی منطق درس سوم

الف ) صحیح است یا غلط:

( -1 قبول ذاتی برای ذات، دلیل نمی خواهد. اما تحقق آن، علت جداگانه ای لازم دارد. ( دی 88

( پاسخ : غلط . ( ص 17

-2 یک از ویژگی های مفاهیم ذاتی و عرض آن است که برای تصور نمودن یک ذات به این مفاهیم

( نیاز مبرم داریم . ( خرداد 89

( 16- پاسخ غلط . ( ص 18

ب) پاسخ کوتاه بدهید.

( -1 تعیین کنید میان دو مفهوم کلی زیر، کدام یک از نسبت های چهارگانه برقرار است . ( دی 88

خط کش – وسیله ی فلزی

( پاسخ : عام و خاص من وجه . (ص 16

4

-2 تعیین کنید بین هر یک ار 2 تصور کلی زیر ، کدامیک از نسبت های چهارگانه بر قرار است.

( (خرداد 89

الف) نسبت های چهارگانه - عام و خاص و من وجه ب) برف – باران.

.( پاسخ : الف. عام و خاص مطلق ( ص 15 ) ب . تباین ( ص 15

: صحیح است یا غلط : شهریور 89

-1 مفاهیم ذاتی در مقام فهم و تصور، مقدم بر ذات هستند.

پاسخ : صحیح است.

-2 تعیین کنید بین هر یک از دو تصور کلی ذیل، کدام یک از نسبت های چهارگانه ( تساوی- تباین-

مطلق- من وجه ) بر قرار است.

الف) معلم – شاعر ب) گل – ماهی

پاسخ : الف. عموم و خصوص من وجه ب. تباین

0 نمره) / 20 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس چهارم 75 - ص 25 « اقسام ذاتی و عرضی » سوالات نهایی منطق درس چهارم

الف ) پاسخ کوتاه دهید.

( -1 از میان مفاهیم ذیل آنهایی را که نسبت به انسان، جنس می باشند؛ بیابید. ( دی 88

حیوان – متفکر- مهندس – سیاه – جسم نامی – جوهر

( 21- پاسخ : حیوان – جسم نامی – جوهر . ( ص 24

آن « جنس قریبِ » بیابید و ثانیاً تعیین کنید از میان سایر موارد کدام یک « نوع » -2 از میان مفاهیم زیر اولاً یک

( آن می باشد؟ ( خرداد 89 « جنس بعید » است؟ ثالثاً کدام یک

« کم متصل – آهو – جسم نامی – خودکار – حیوان »

(20- پاسخ : نوع = آهو جنس قریب = حیوان جنس بعید = جسم نامی (ص 25

انسان را بیابید. شهریور 89 « و فصل « جنس بعید » « جنس قریب » -3 از میان مفاهیم ذیل

« جوهر – ناطق – سفید پوست – کاتب – حیوان »

پاسخ : جنس قریب = حیوان جنس بعید = جوهر فصل = ناطق

0 نمره) / 26 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس پنجم 75 - ص 29 « اقسام تعریف » سوالات نهایی منطق درس پنجم

الف ) جاهای خالی را با عبارات مناسب کامل کنید.

( -1 تعریف کامل که شامل بیشترین مفاهیم درونی می باشد را ...... می نامند. ( دی 88

پاسخ : حد نام .ص 27

( -2 از بین تعریف منطقی، مهم ترین و نزدیک ترین مفاهیم درونی در تعریف به .... می آید. (خرداد 89

پاسخ : حد تام . ص 27

5

ب) پاسخ کوتاه دهید.

مصداق کدام یک از اقسام تعریف می باشد. « جوهر ابزار ساز » -1 اگر در تعریف انسان بگوییم

. ( (خرداد 89

پاسخ : رسم ناقص . ص 27

( -2 جدول را کامل کنید . ( دی 88

پاسخ : حد ناقص = جنس بعید+ فصل رسم ناقص = جنس بعید+ عرض خاص ص 27

عبارات ذیل را تکمیل کنید. شهریور 89

الف)حد تامِ مثلث = شکل ......

ب) رسم تام ....... = حیوان ابزار ساز

ج) رسم ناقص مثلث = مقدار .....

پاسخ :الف. سه ضلعی ب. انسان ج. دارای سه زاو ی

0 نمره) / 30 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس ششم 5 - ص 35 « جایگاه قضیه در استدلال » سوالات نهایی منطق درس ششم

الف ) صحیح است یا غلط؟

( نامیده می شود. ( دی 88 « صورت » ، -1 شکل و نحوه قرار گرفتن جملات در یک استدلال

پاسخ : صحیح است .ص 31

ب) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

( جمله خبری قابل صدق و کذب در منطق را ..... می نامند. (دی 88

پاسخ : قضیه . ص 33

ج) پاسخ کوتاه دهید.

( را مشخص نمایید. ( خرداد 89 « موضوع » در قضیه ی حملی ذیل

.« بزرگترین شهر مذهبی ایران ، مشهد است »

33- پاسخ : مشهد . ص 35

: الف) صحیح است یا غلط ؟ شهریور 89

محمول در قضیه حملی باید وصف وحالت موضوع باشدو حتماً باید بعد از موضوع قرار گیرد.

پاسخ . غلط

ب) جای خالی را تکمیل کنید.

مقدم و تالی اجزای قضیه ی ...... می باشد.

حد ناقص جنس .... + فصل

رسم ناقص جنس بعید + ....

6

پاسخ . شرطی ( شرطی متصل )

0 نمره) / 36 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس هفتم 75 - ص 44 « جایگاه قضیه در استدلال » سوالات نهایی منطق درس هفتم

الف ) پاسخ کوتاه دهید.

-1 نوع قضایای شرطی منفصل ذیل را مشخص کنید.

الف- غذا ، شور یا شیرین است. ب- قضیه شرطی ، منفصل یا متصل است.

پاسخ: الف . مانعه الجمع ص. 41 ب. حقیقی . ص 41

( -2 در قضایا، به نشانه هایی که باعث می شوند دایره ی مصادیق مشخص شوند، چه می گویند.(دی 88

پاسخ : سور . ص 37

( می باشد. ( خرداد 89 « شرطی منفصلی » -3 تعیین کنید هر یک از قضایای ذیل چه نوع

الف- برهان یا لمی است یا انّی ب- یک لباس یا کاملاً سفید است یا کاملا سیاه

پاسخ : الف. حقیقی . ص 41 ب. مانعه الجمع . ص 41

ب صحیح است یا غلط؟

-1 قضیه ی بسیجیان سلحشور ایران، در طول دفاع مقدس، شجاعانه از میهن اسلامی دفاع کردند،

( شخصیه می باشد.( خرداد 89

پاسخ : صحیح است . ص 37

: نوع هر یک از قضایای شرطی منفصل را تعیین کنید. شهریور 89

الف- دزد یا پول را می برد یا وسایل را. ب- جاده یا یک طرفه است یا دوطرفه.

ج- نوزاد یا سالم است یا غیر سالم.

پاسخ :الف. مانعه الخلو ب. حقیقی ج. حقیقی

1 نمره) / 45 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس هشتم 25 - ص 54 « احکام قضایای حملی » سوالات نهایی منطق درس هشتم

الف ) صحیح است یا غلط؟

( -1 جمع دو ضد، محال است ولی رفع آن دو ممکن است. ( دی 88

پاسخ : صحیح است .ص 49

می باشد. « بعضی ج ها ب نیستند » تداخل تحت تضاد قضیه ی « بعضی الف ها ب است » -2 قضیه ی

( (خرداد 89

پاسخ : غلط است . ص 47

ب) جاهای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

( کاذب باشد، تقابل تحت تضاد آن .... است. ( دی 88 « بعضی الف ب است » -1 اگر قضیه ی

پاسخ : صادق . ص 51

7

-2 در مسئله ی احکام قضایا، جمع دو قضیه ی ..... محال است. ولی رفع آن دو ممکن می باشد.

( (خرداد 89

پاسخ : متضاد . ص 49

( -1 جدول را کامل کنید. (دی 88

پاسخ : 1- هیچ گردویی گرد نیست. 2- تداخل . ص 47

( -2 جدول را کامل کنید. ( خرداد 89

47- پاسخ: 1- نیستند 2- هستند 3- هستند صص 52

الف)صحیح است یا غلط؟ شهریور 89

دو قضیه وقتی متناقض هستند که کمیت و کیفیت آنها با هم متفاوت باشند.

پاسخ : صحیح است

ب) جدول را کامل کنید.

اصل قضیه عکس مستوی متضاد

هر الف ب است ..... ب الف ..... ...... الف ب.......

پاسخ : بعضی است هیچ نیست

0 نمره) / 55 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس نهم 5 - ص 60 « استدلال ترکیب قانون مند قضایا » سوالات نهایی منطق درس نهم

( الف ) موارد ستون سمت چپ، با کدامیک از گزینه های سمت راست تناسب دارد؟ (دی 88

الف- تنها راه مستقیم رسیدن به یقین. 1- استقرار

ب- سرایت دادن حکم یک موضوع به موضوع دیگر از راه شباهت آن دو. 2-تمثیل

3 – قیاس

58 - پاسخ : الف با 3 ب با 2 صص 61

ب) پاسخ کوتاه دهید.

( تعیین کنید هریک از استدلال های زیر کدام یک از اقسام استدلال می باشند. ( خرداد 89

قضیه ی اول قضیه ی دوم رابطه

-1 هر گردویی گرداست تضاد

-2 بعضی میوه ها خوردنی هستند هر میوه ای خوردنی است

اصل قضیه 1- تناقض 2- تداخل 3- عکس مستوی

هرگلی زیباست بعضی گل ها زیبا .... بعضی گل ها زیبا.... بعضی زیباها گل ....

8

الف- از جزئی به کلی ب- از کلی به جزئی

58- پاسخ : الف. استقراء ب. قیاس صص 61

الف) جاهای خالی را کامل کنید. شهریور 89

از اقسام استدلال، استدلال آوردن از جزئی به کلی را ...... . و از کلی به جزئی را ...... می نامند.

پاسخ : استقراء - قیاس

1 نمره) / 61 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس دهم 5 - ص 72 « اقسام قیاس » سوالات نهایی منطق درس دهم

الف ) جاهای خالی را با عبارات مناسب کامل کنید.

( -1 در ضرب اولِ شکلِ اولِ قیاس اقترانی، نتیجه همواره ..... کلی می باشد.( دی 88

پاسخ: موجبه ص 70

ب) پاسخ کوتاه دهید.

( -1 قیاس اقترانی ذیل، شکل چندم می باشد.(دی 88

هر الف ب است. هیچ ج ب نیست. پس : هیچ الف ج نیست.

پاسخ: شکل دوم ص 68

ج) پاسخ تشریحی و کامل دهید.

( -1 منتج بودن قیاس ذیل را با کمک شکل اول و از راه عکس مستوی کبرا اثبات کنید. (دی 88

هر الف ب است. هیچ ج ب نیست. پس : هیچ الف ج نیست.

پاسخ: مقدمه 1: می دانیم که 2 مقدمه درست است.مقدمه 2: چون کبرا درست است عکس مستوی آن هم درست است.

مقدمه 3: با این معلومات قیاس جدیدی با شکل اول می سازیم. یعنی: هر الف ب است. هیچ ب ج نیست

(عکس مستوی کبرا)مقدمه 4: چون این قیاس شکل اول است. نتیجه می شود (هیچ الف ج نیست).

-2 تعیین کنید که هر یک از قیاس ذیل اولاً شکل چندم است.

ثانیاً منتج است یا عقیم.

( ثالثاً اگر منتج است نتیجه و اگر عقیم است دلیل آن چیست. (خرداد 89

الف) هیچ مادری نامهربان نیست- هر ظالمی نامهربان است.

ب) هر ایرانی آسیایی است- هر ایرانی مهمان نواز است.

پاسخ: الف) شکل دوم- منتج- هیچ مادری ظالم نیست.

66- ب) شکل سوم – منتج – بعضی آسیایی ها مهمان نواز هستند. صص 68

تعیین کنید هر یک از قیاس های ذیل اولاً شکل چندم است. ثانیاً منتج است یا عقیم. ثالثاً اگر عقیم است دلیل آن

چیست؟ شهریور : 89

الف) بعضی الف ب است هیچ ب الف نیست

9

ب) هیچ ب الف نیست بعضی ب ج نیست

پاسخ:الف. شکل اول – منتج – بعضی الف ج نیست.

ب. شکل 3 عقیم- زیرا صغری موجبه نمی باشد- یا هردو مقدمه سالبه است

0 نمره) / 73 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس یازده 57 - ص 77 « ارزش قیاس » سوالات نهایی منطق درس یازدهم

الف ) صحیح است یا غلط؟

( وظیفه منطق بازنمایاندن اقتران صحیح از اقتران غلط در قیاس اقترانی می باشد. ( دی 88

پاسخ : صحیح است . ص 76

ب)پاسخ تشریحی و کامل دهید.

-1 اگر منطق علمی است که دانستن آن مانع خطا و اشتباه در فکر و استدلال می باشد، پس این همه اختلاف میان

( فلاسفه و دانشمندان ناشی از چیست؟ ( دی 88

پاسخ :استدلال متشکل از دو جنبه ی ماده و صورت است. کار منطق نشان دادن شکل و صورت است و آنچه معمولاً

زمینه ی اشتباه و اختلاف را فراهم می کند. اشکال در ماده و محتوای قیاس است.

به علاوه دانستن منطق به تنهایی کافی نیست بلکه بکاربستن قواعد آن است که مانع از خطا میشود.ص 74

: -2 آیا با پیدایش منطق های جدید، دوره ی منطق قدیم سرآمده است.توضیح دهید. شهریور 89

پاسخ: نه خیر- زیرا دستاوردهای جدید علمی به معنی درستی آنها و غلط بودن نظریات قدیمی نمی باشد و همین

استدلال که هر چیز جدیدی درست است خود نوعی استدلال تمثیلی یا استقرایی است که در منطق ارزش یقینی

ندارد. باید محدوده ی منطق جدید و قدیم را تعیین و جدا نمود. و از هر دو بهره گرفت.

78 ( ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس دوازدهم 1 نمره) - ص 86 « ( محتوای استدلال (ماده » سوالات نهایی منطق درس دوازدهم

الف ) پاسخ تشریحی و کامل دهید.

-1 اقسام برهان را نام برده، هر یک را تعریف کنید.(دی 88 ) و شهریور 89

( پاسخ: لمی- انّی لمی: از علت به معلول انّی: از معلول به علت. (ص 84

( -2 تعریف منطق شعر چه تفاوتی با تعریف ادبی دارد.(خرداد 89

( پاسخ: در شعر ادبی داشتن وزن و قافیه ملاک است. ولی در شعر منطقی تخیل آمیز بودن ملاک می باشد. (ص 86

( تقسیم شده است. (خرداد 89 « صنعت های پنج گانه » -3 استدلال از چه جهت به

( پاسخ: ماده یا محتوا. (ص 83

( ب)جای خالی را تکمیل کنید. (خرداد 89

-1 استدلالی که از قضایای مشهور یا مسلم تشکیل می شود و طرف مقابل را قانع می کند ....... نام دارد.

( (خرداد 89

( پاسخ: جدل. (ص 85

10

87 (ریزبارم نوبت دوم و شهریور درس سیزده 1 نمره) - ص 89 « مغالطه » سوالات نهایی منطق درس سیزدهم

الف ) پاسخ کوتاه دهید.

( -1 تعیین کنید که هر یک از استدلال های ذیل به چه دلیل مغالطه می باشند. (دی 88

الف) هر جسمی موجود است- هر جسمی دارای مکان است. پس هر موجودی دارای مکان است.

1 دانش آموزان، نتیجه گرفت که کل کلاس دروس / ب) معلمی پس از ورود به کلاس و پرسش درسی از 3

قبلی را کاملاً فراگرفته اند.

پاسخ: الف) شکل سوم نتیجه باید جزئی باشد اما در اینجا کلی است.

90- ب) استقراء ناقص. از چند مورد جزئی حکم کلی گرفته شده است. ص 91

ب) پاسخ تشریحی و کامل دهید.

مغالطه را با ذکر یک مثال تعریف کنید. (خرداد 89 )- شهریور 89

پاسخ: مغالطه عبارت است از: استفاده از شکل ظاهری استدلال و مخفی کردن صورت یا ماده غلط آن استدلال به

منظور مخدوش کردن ذهن مخاطب.

مثال: در باز است. باز پرنده است.پس در پرنده است.(مغالطه اینکه حد وسط به یک معنا نیست) ص 87