چگونه سؤال مفهومی طراحی کنیم ! ؟
چگونه سؤالات مفهومی طراحی کنیم ! ؟
مقدمه:
سؤالات مفهومی یکی از ابزارهایی هستند که می توانند به دانش آموزان کمک کنند تا تجربیات یادگیری عمیق تری کسب کنند . آموخته ها را در موقعیت های جدید به کار برند و ارزیابی را فراتر از آنچه که دانش آموز به خاطر می آورد و آنچه که دانش آموز انجام می دهد به آنچه که دانش آموز می فهمد تبدیل کنند
طبقه بندی سؤالات:
1) سؤالات یاد آوری ( به خاطر آوردن) : سؤالاتی که در آن از دانش آموزان درخواست می شود تاحقایق ، یا توضیحاتی را به خاطر آورند.
2) سؤالاتاستدلالی( طراحی مقدمات و نتیجه آن ) : سؤالاتی که در آن از دانش آموزان درخواست می شود تا از اطلاعات به صورت طراحی مقدمات و نتیجه گیری از مطالب ارائهشده ، استفاده نمایند .
3) سؤالات مفهومی ( ارائه یک پیام جدید ): فراتر از یک یاد آوری ساده است ، مستلزم آنست که دانش آموزان مطالب راباهمتلفیق نماید.سؤالات مفهومی اکثراً کمّی نیستند لذا می توانند چندین پیام یا پاسخ قابل قبول داشته باشند .
شکل ایده آل سؤالات مفهومی پایان باز یا پاسخ آزاد
1. برای اینکه بعضی از آنها که به صورت سؤالات چهار گزینه ای ارائه شوند ، باید :
بیشتر از یک پاسخ قابل قبول داشته باشند .
مستلزم آن باشد که دانش آموزان جهت انتخاب داده های مربوط به هم به تجزیه و تحلیل بپردازند.
یا باعث شود که دانش آموزان مقدمّاتی را بدا نند واز آن برای نتیجه گیری استفاده نمایند.
2. اگر به صورت موقعیّت های یادگیری در کلاس مورد استفاده قرار گیرند :
به درک عقاید یا نظریات نهفته در ارتباط پدیده ها به دانش آموزان کمک کند .
مستلزم آن باشد که دانش آموزان پدیده نا آشنایی را توضیح دهند .
انتقال دانش آموز به موقعیّت جدید را ارزیابی کنند .
مستلزم آن باشد که دانش آموزان توضیح معیّنی را با وضعیّت جدید انطباق دهند .
مستلزم آن باشد که دانش آموزان برای تشخیص آنکه به چه ااستدلالی استناد می نمایند به ارتباط مفاهیم درون موضوعات بپردازند .
3. با توجه به اینکه دانش آموزان سؤالی را بصورت مفهومی یا غیر مفهومی درنظربگیرد بستگی به دانش وسطح تجربیّات دانش آموزان دارد :
توضیح مطالب کلاسی با روش استدلالی ( طرح سؤال و ارائه مقدمات ) بیان شود .
تجربه پاسخ باز یا پاسخ آزاد در مجموعه فعّالیّتهای درسی برای دانش آموزانایجاد گردد.
چگونه یک سؤال مفهومی راتشخیص دهیم ؟
گزینه را توضیح دهد .
پیامی را که می آید توضیح دهد .
دلیل پیامی را که می آید توضیح دهد .
چگونگی بدست آمدن پیام را توضیح دهد .
به دو یا بیشتر از دو محدوده ی موضوع را مرتبط سازد .
پیام های مفید را از مطالب داده شده را بیرون بکشد .
انواع سؤالات مفهومی
1) سؤالات ردیفی :
سؤالات چهار گزینه ای ردیفی از یک جفت مطالبی تشکیل شده است که از دانش آموزان سؤال می کند : پیام ردیف اول چه ارتباطی با پیام ردیف بعد دارد و از آنها می خواهد دلیل آن را ارائه دهند.
2) سؤالات استدلالی :
این سؤالات برمبنای تکمیل یک استدلال ( رابطه الف با ج از نسبت ب به الف و ج به ب بدست می آید ) استواراست . ریشه سوال حاوی بخش اول استدلال است ودانش آموزان باید (3) گزینه ای راانتخاب کند که به بهترین صورت استدلال را کامل نماید.
3) مجموعه های کامل کردنی :
این سؤالات از دانش آموزان می خواهد گزینه ای را انتخاب نماید که به بهترین صورت یک مطلب را کامل نماید . این سؤالات نیاز به آن دارند که دانش آموز ویزگی مطلب را کامل کند.
4) سؤالات نمایشی :
دانش آموزان با مشاهده یک نمایش ، ویدئو یامدل شبیه سازی شده به سؤالات پاسخ می دهند.
روشهای نگارش سؤالات مفهومی
سوالی را که نیازمند یادآوری ساده اطلاعات می باشد را اصلاح نمایید . بنابراین از دانش آموزان درخواست می شود تامفهومی را که در ورائ اطّلاعات داده شده می باشد رادر قالب دیگری بیان نماید ویا آنکه از اطلاعات داده شده در یک موقعیّت جدید استنباط یا (نتیجه گیری ) کند.
پاسخ کیفی درخواست نمایید.: سوال یادآوری راتغییر دهید .بنابراین سؤالات دانش آموز پاسخ کیفی به سؤالات میدهند به عنوان مثال دلیل پاسخ را از آنها بخواهید
سؤالات استدلالی را معکوس نمایید.: به وسیله دادن پاسخ به دانش آموز یادرخواست استنتاج ( محاسبه تقریبی یک نتیجه نامعلوم از روی مطالب ومقدمات معلوم ) سؤال استدلالی را معکوس کنید.
مفهومی را غلط ارائه دهید و یا برای اصلاح یک مفهوم غلط رایج ، سوالی بسازید .
ساختن هرم خرد و دانش در سه طبقه از سؤالات
1 1- مجموعه سؤالات جمع آوری مطالب و یاد آوری :
1. بشمارید
2. شرح دهید
3. جورکنید
4. نام ببرید
5. وصل کنید
6. انتخاب کنید
7. بگویید
2 - مجموعه سؤالات پردازش کردن و ارتباط دادن :
1. مقایسه کنید
2. دلیل بیاورید
3. مرتب کنید
4. شباهت ها رابگویید
5. شرح دهید
6. تجزیه و تحلیل کنید
7. تفسیر کنید
3 - مجموعه سؤالات کاربرد ی:
1. ارزیابی کنید (ص یا غ )
2. بدست آورید
3. ارتباط دهید
4. فکرکنید
5. یک اصل را به کار ببرید
6. نتیجه بگیریید
7. قضاوت کنید
