اثبات منزلت عقل برای نفی تفکیک(4)

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(4)

 

شرایط و موانع معرفت

قرآن کریم در آیات فراوانی به شرایط و موانع معرفت اشاره کرده است.

الف) تقوای الهی :  تقوا، عمده‏ترین شرط معرفت حقایق در قرآن شمرده شده است: (إن تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً)[1 سوره انفال، آیه 29، یعنی اگر تقوای الهی پیشه کنید خداوند برای شما فرقان (قوّه تمییز حق از باطل) قرار می‏دهد.

ب) بزرگترین مانع معرفت : همان‏گونه که تقوای الهی عمده‏ترین شرط معرفت است،

 محبت دنیا : نیز سخت‏ترین مانع آن محسوب می‏شود، به همین دلیل در روایات آمده است: «حبُّ الدنیا رأسُ کل خطیئةٍ»[ کافی، ج 2، ص 130]. یا به تعبیر دیگر: «رأس کل خطیئة حبّ الدنیا»[  همان، ص 315.]. در هر صورت، معنای روایت این است که اساس تمامی خطاها محبت دنیا است. . . .

اثبات منزلت عقل برای نفی تفکیک(5)

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(5)

 

فصل اول: تحلیل مفاهیم پایه معرفت ‏شناسی

معرفت‏شناسی در مقام «اثبات» بعد از بسیاری از مسائل عقلی قرار دارد، ولی از نظر «ثبوت» بر همه آنها مقدم است؛ آنچه این دور ثبوت و اثبات را حلّ می‏کند مقداری از معرفت‏شناسی بدیهی و غیر قابل بحث است که با آن مقدارْ اصل واقعیتْ، وجود عالِمْ، اصل معرفتْ، و واقع‏نمایی اجمالی آن ثابت می‏شود.

 بر مبنای حصر موجود در مادّه و مادّی، انحصار راه معرفت به تجربه حسّی هیچ‏گونه شکاکیّت را به همراه ندارد؛ زیرا بر این مبنا، واقعیتی غیر از موجود مادّی نیست و همان نیز قابل شناخت است، البته شناخت آن فقط از راه تجربه حسّی است، لیکن بر همین مبنا، وجود فرا طبیعی، موهوم بوده و معرفت عقلی یا قلبی، غیر از پندار واهی چیز دیگری نخواهد بود، چنان که بر مبنای انقسام وجود به مادی و مجرّد، راه معرفت منحصر در تجربه حسّی نیست، بلکه شناخت عقلی و معرفت قلبی، که آن دو راه نیز در حد خود راه تجربی‏اند، یکی به نام تجربه فکری و عقلی و دیگری به نام تجربه شهودی و قلبی، راه نیل به واقع‏اند، و بر این مبنا، حصر وجود در مادی و حصر شناخت در تجربه حسّی محکوم به سفسطه یا شک و مانند آن خواهد بود. . . .

اثبات منزلت عقل برای نفی تفکیک(6)

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(6)

 

فصل دوم: شأن عقل در قلمرو دین

آنچه در این فصل بررسی می‏شود تبیین سهم و کارکرد عقل در زمینه دین‏شناسی است. اینکه آیا عقل در بُعد هستی‏شناختی دین مؤثر است یا صرفاً وظیفه شناخت و معرفت مجموعه دین را بر عهده دارد، کار عقل صرفاً ادراک احکام مجعول دینی است یا می‏تواند انشاء و حکم دینی نیز داشته باشد. مبحث دیگر اینکه آیا عقل مفتاح و کلید ورود بشر به ساحت دین است یا مصباح و چراغ آن است و فضای محتوای دین را برای بشر آشکار می‏سازد؟ و آیا عقل می‏تواند میزان دین باشد و محتوای دین از عقاید و اخلاق گرفته تا احکام و قوانین حقوقی و فقهی به محک و میزان عقل سنجیده شوند و عقل داور و معیار نهایی برای قبول و نکول آنها باشد؟ همچنین بررسی محدودیتها و نارساییهای عقل در حوزه دین، بخش دیگری از مباحث این فصل را تشکیل می‏دهد. . . .

اثبات منزلت عقل برای نفی تفکیک(7)

اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(7)

فصل سوم: نسبت عقل و نقل در قرآن

اشاره شد که عقل در هندسه معرفت دینی هم سطح با نقل در درون دین است؛ نه در مقابل دین و برون از مرز آن.  عقل برهانی چون برای عالَم امکان مبدأ و معادی قائل است که خود ذات اقدس الهی باشد: (هُوَ الاَوَّلُ والاءخِر)[ سوره حدید، آیه 3] پس هر آنچه غیر از آغاز و انجام (مبدأ فاعلی و غایی) عالَم است و هرچه در عالم رخ بدهد از دو حال بیرون نیست: یا کار خداست یا قول خدا. عقل به عنوان منبع معرفتی بشر چنانچه به طور روشمند به ادراک یقینی یا اطمینان‏آور چیزی برسد یا به فهم آنچه خدا کرده رسیده است یا به فهم آنچه خدا گفته نائل شده است. به بیان دیگر اگر عقل برهانی برای جهان مبدئی قائل است: (هُوَ الاَوَّل) و هم او فاعل هر موجود ممکن و مرجع و معاد همه چیز است: (هُوَ الاخِر)، پس هرچه در این میان است یا فعل خدا و تکوین او یا قول خدا و تشریع اوست؛ ما سوی‏الله یا کتاب تکوین اوست؛ نظیر آسمان و زمین و انسان و حیوان و یا کتاب تدوین و تشریع اوست؛ نظیر تورات و انجیل و صحف ابراهیم و قرآن. . . 

خبر انتشار شماره 13 فصلنامه اشراق

شماره (13) فصلنامه اشراق منتشر شد 

---

شماره 13 فصلنامه اشراق منتشر شد. این شماره که صرفا به صورت آنلاین منتشر شده است حاوی مقالات زیر می باشد: نگاهی به قاعده اتحاد عالم و معلوم (محمد قربان نیا – خراسان  . . .

 

وزارت آموزش و پرورش
دبیرخانه راهبری کشوری درس فلسفه و منطق  http://falsafe.medu.ir/

 

 

پیوند نسل‏ها(عاملان به اراده الهی) (1)

عاملان به اراده الهی (1)

(پیوند نسلها وراه ارتباط روحی با آنان و کمالهایشان)

 

مقدمه:

مجموع معارف دینی که در سه گروه اعتقادات، احکام و اخلاق خلاصه می‏شود خواه در آیات و روایات فقهی و حقوقی آمده باشد، خواه در زیارت‏نامه‏ها، مناجات‏ها و دعاها، در راستای همین هدف اساسی قرار دارد. به بیان دیگر:

مخاطبان شرایع الهی، که همه انسان‏ها هستند، گاهی به صورت صریح و روشن به نورانی شدن و تخلّق به اخلاق الهی پیدا کردن دعوت شده‏اند و گاهی به صورت ضمنی. بنابراین، پیام ضمنی یا صریح همه معارف ادیان الهی رنگ خدایی پیدا کردن «صِبْغَة الله» است . . . .

 

پیوند نسل‏ها (عاملان به اراده الهی ) (2)

عاملان به اراده الهی (2)

(پیوند نسلها وراه ارتباط روحی با آنان و کمالهایشان)

 

مقدمه:

 افراد عادی گاهی عامل به اراده غیر خدا هستند که البته گاهی برای عمل به اراده دیگران مرتکب معصیت فرمان خدا نیز می‏شوند، امّا کسانی که عامل به اراده الهی می‏باشند، هیچ حرکت و سکونی جز با اراده او نخواهند داشت؛ در نتیجه معصوم خواهند بود و همه اقوال، اعمال و سکوتشان به عنوان «سنّت معصوم» برای دیگران حجّیت خواهد داشت. . آنچه در حکمت متعالیه ارائه می‏شود، این است که حیوان، متحرک به میل است، نه اراده و مقام اراده، برتر از میل است، همانا «اراده» جامع تمام اقسام، حتی میل خواهد بود؛ به طوری که اراده، مقسم است، نه قسیم. گرچه جعْل اصطلاح آزاد و نزاع لفظی نارواست، ولی آنچه در حیوان و در برخی از افرادی که حیوان بالفعل و انسان بالقوّه‌اند...؛ با آنچه در انسان بالفعل حاصل است، متفاوت می‏باشد؛ چه اینکه انسان‏های بالفعل نیز یکسان نیستند. . . 

تأسیس مدینه فاضله توسط خلیفه الهی

 

تأسیس مدینه فاضله توسط خلیفه الهی

بر گرفته از کتاب :اسلام و محیط زیست /آیتالله جوادی آملی/ صفحه  : 24_62

 

 مقدمه :

 

. برای آنکه بستر مناسبی برای زندگی بشر فراهم شود، خدای سبحان مواد خام را به عنوان غذای سفره طبیعت خلق کرد و به انسان، هوش، استعداد، فناوری و خلاقیت داد تا به عنوان مهمان سر سفره مواد خام طبیعت بنشیند و از این مواد به بهترین وجه بهره‌مند شود. عقل را از درون و وحیرا از بیرون برای راهنمایی بشر قرار داد تا وی هم به وجود این مواد خام آگاه شود و هم به چگونه استفاده کردن از آن رهنمون گردد، . . .

مظاهر برهان در فرهنگ قرآن ، منطق ودعا

مظاهر برهان در فرهنگ قرآن ، منطق ودعا

مقدمه:

کلمات، گفتارها و نوشتارهای حضرت استاد آیةالله جوادی آملی که با تسلّط به مبانی فلسفی، عرفانی و تفسیری و نیز با دلباختگی به آن گوهرهای مقدّس وجود، یعنی ائمّه اطهار همراه شده است، برای مخاطبان شرایع الهی، که همه انسان‏ها هستند، گاهی به صورت صریح و روشن به نورانی شدن و تخلّق به اخلاق الهی پیدا کردن دعوت شده‏اند و گاهی به صورت ضمنی. بنابراین، پیام ضمنی یا صریح به معارف ادیان الهی  رنگ خدایی پیدا کردن ؛ یعنی «صِبْغَة الله» است.

 با این تحلیل، یک نکته فاخر روشن می‏شود و آن اینکه اصحاب عرفان، سفر حقیقی را در چهار قسم یافتند و صاحبان استدلال و برهان، آن را مستدل کردند. . . .

 

 

نقد انسان شناسی ویتگنشتاین ونقد اندیشه سارتر (8 )

صورت ‏پردازی انسان در اندیشه برخی از ارباب مکاتب(8)

 

 مرزهای حقیقت و اعتبار در حیات انسان

 

حکیم متاله آیت الله جوادی آملی                                               کاری از: گروه فلسفه منطقه 8

 

 

 

  نقد انسان شناسی ویتگنشتاین

 

از کسانی که پیرامون مباحث انسان شناختی در حوزه فلسفه غرب، صاحب رأی تلقی شده و نظراتش برای برخی از مکتب‏های فلسفی آن سامان، منشأ اثر واقع‏گشته است، لودویگ ویتگنشتاین است. . .

 

نقدی بر اندیشه سارتر

 

بحث «اصالت» و تعلق آن به وجود یا ماهیت، در فلسفه جدید غرب به ویژه حوزه اروپایی آن چنان مطرح شده است که ناگزیر به محوریت فرد انسان و نه جامعه انسانی باز می‏گردد و مبانی این تفکر در مکتب اگزیستانسیالیسم مدون و . . .