تبریک حلول ماه ربیع الاول

دومین همایش دبیران فلسفه

دومین همایش دبیران فلسفه

موضوع :نقد و بررسی کتاب فلسفه چهارم 

سخنران :دکتر عالمی

شنبه 91/10/30 ساعت ١٣/٣٠

آدرس:  خیابان شریعتی دوراهی  قلهک روبروی متروی قلهک کوچه سجادی دبیرستان غیر دولتی مشعر

تفکر پلورالیستی و کثرت‏ گرایانه در تفسیر متون

 

 

به نام خدا

تفکر پلورالیستی و کثرت ‏گرایانه در تفسیر متون

آیت الله جوادی آملی                                     تفسیر تسنیم جلد 5

 با صد هزار جلوه برون آمدی...

وحدت و کثرت دو قسم است: قسم اول همان است که معروف بوده و تقابل و ناسازگاری آنها با هم معلوم است؛ یعنی کثیر در مقابل واحد و کثرت مانع تحقق وحدت است؛ چنان‏که وحدتْ کثرت مقابل خود را طرد می‏ کند و آن را برنمی‏ تابد. قسم دوم آن است که کاملاً با هم ، هم‏ آواست و هیچ طرد و دفعی بین آنها یافت نمی‏ شود، بلکه هر چه دامنه کثرت بیشتر باشد، قدرت وحدت شکوفاتر می‏ گردد. در این قسمْ کثیر مقابل واحد نیست، بلکه مِرآت آن است؛ ازاین‏رو هر اندازه بر رقم کثرت افزوده شود وحدت آن واحدِ سامی و شاخصْ شفاف‏تر می‏ گردد و سرّ چنین انسجامی آن است که در این قسم، کثیر مظاهر آن واحدِ عالی است و آن واحدِ سامی در این مظاهر متکثر تجلّی‏ های گونه‏ گون دارد، و در حقیقت یک فروغ رخ ساقی است که در جام‏ های متعدد منعکس شده است. چنین کثرتی که خود از آن وحدت به بار آمده و از آن حکایت می‏ کند و به آن باز می‏ گردد، منافی آن وحدت نبوده و غبار چهره آن نخواهد شد؛ هرچند برای شاهدانِ واحد پرده محسوب می‏ گردد.

بهترین نمونه برای این قسم از وحدت و کثرت، وحدت خدای سبحان است که یگانه محض است و کثرت افعال و آثار برخاسته از خواسته ازلی آن ذات اقدس است. هرچند همین کثرت برای حامیان معرفت حسّی و تجربی و معتقدان به اصالت حسّ حجابْ محسوب می‏ شود و مانع از شهود آنان نسبت به وحدت معقول الهی است، لیکن برای ارباب معرفت هرکدام از این امور متکثر آیینه‏ ای است که سالک را به مقصد راهنمایی می‏ کند؛ چون خداوند متکلّمِ حقیقی این کلام، یعنی قرآن کریم است، و هر متکلمی در تحت کلام خود مَخبوء و مستور است؛ یعنی فیضِ واحد و گسترده الهی در ضمن کلام خدا مخبوء است و همان اثر خدایی را داراست؛ پس در عین وحدت با هزار جلوه رخ کرده تا هر مفسّری او را از منظر مخصوص بنگرد.

آنچه در این محور به آن اشارت می‏ رود، ناظر به کثرت موضوع‏ های متنوع نیست که ارباب فنون مختلف هر کدام برابر رشته تخصصی خود از قرآن کریم سهم ویژه‏ ای می‏ برند و همچنین راجع به کثرت روش‏ های گونه‏ گون تفسیری نیست که صاحبان رشته‏ های خاص معرفتی از قبیل عقلی یا نقلی یا شهودی از آن منهج استفاده می‏ برند، بلکه ناظر به کثرتِ محمود و تعدد ممدوح احتمالات یک آیه است که هر کدام از آنها به مثابه روزنه‏ ای است که به جهان خارج و واقع باز می‏ شود و کثرت مرآت هرگز غبار مرئی خارجی نخواهد بود؛ برخلاف تراکم ابر و کثرت گَرْد که سبب محجوب شدن مرئی است؛ مثلاً کثرت احتمال در لُغَز و مُعَمّا به مثابه انبوهی از دود و انباری از غبار است که همه آنها برخاسته از تَعْمیه و تغشیه خود مطلب است، ولی کثرت احتمال در آیه قرآنی به منزله تلّی از بلور است که هر کدام سهم روشنی در ارائه محتوای آن دارد.

نکته فاخری که استاد علامه طباطبایی(قدس‌سرّه) در تفسیر آیه مورد بحث بعد از بیان اجمالی یک میلیون و دویست و شصت هزار احتمال دارد این است که:

به حیاتم سوگند که از شگفتی‏ های نظم این آیه این است که با حفظ وحدتْ، کیانْ، جمالْ و جلالِ مُدْهِش و مُحیّر عقل، بین مذاهب و مکاتب گونه‏ گون متبلور است، بدون آن‏که از جمال فصاحت و جلال بلاغت وی کاهش یابد و نظیر آیه مورد بحث آیه (أفمن کان علی بیّنةٍ من ربه ویتلوه شاهد منه ومن قبله کتاب موسی إماماً ورحمةً)[2] است[3].

فاخرتر از آن را می‏ توان در تفسیر بیان‏ السعادة فی مقاماة العبادة یافت؛ زیرا در ذیل آیه اول سوره مبارکه «بقره» بعد از ضَرْب احتمالات معقول و احتساب نهایی آن چنین آمده است:

... یحصل أحَدَ عشر ألف ألف ألف ألف و أربع مائة وأربعة وثمانون ألف ألف ألف ومآئتان وخمسة آلاف ألف وسبع مائة و سبعون ألفاً ومأئتان وأربعون؛ از ضرب احتمالات یازده بیلیون و چهارصد و هشتاد و چهار میلیارد و دویست و پنج میلیون و هفتصد و هفتاد هزار و دویست و چهل به دست می آید[4].

شاید بتوان در وصف وحی الهی که صدر و ساقه آن اعجاز است، چنین گفت: «داخل فی الاحتمالات ولیس بشی‏ء منها». جمع بین نفی و اثبات بدون محذور تناقض، این است که چون وحی خدا در همه این احتمال‏ها با حفظ مراتب تشکیکی آنها تجلّی یافته، آنها را در مقام اثبات معقول و مقبول قرار داده و چون منحصر به هیچ‏کدام از آنها نشده و نمی‏ شود، وسیله بطلان دیگری نخواهد بود؛ چون اگر وحی خدا در احتمال معین محصور و مَصْدود گردد و در محتمل‏ های دیگر تجلّی نکند، مایه بطلان سایر احتمال‏ها خواهد شد.

از این‏جا می‏ توان حدس زد که نه تنها دریاها توان ثبت همه کلمات الهی را ندارد، بلکه قدرت تثبیت محتملاتِ وسیع برخی از آیات را شاید نتواند داشت؛ یعنی وسعت احتمالات برخی کلمات تدوینی خداوند به قدری است که دریا توان مرکّب شدن قلم کاتبان تفسیری را ندارد.

به هر تقدیر، آیه مورد بحث با هزاران جلوه احتمالی از پرده غیبْ بدر آمده و هبوط کرده تا مُفَسّران ژرف‏نگر با هزاران دیده عقلی و نقلی و شهودی به تماشای آن بنشینند[5] و منجّمان قدر اول آسمان، تبیینْ آنها را رصد کنند و راقمانِ منغورات سپهر وحی و الهام آنها را بنگارند و ناطقانِ کلماتِ تأویل و تنزیل گفتگوی آنها را زمزمه کنند و کام جانشان شراب طهور این جام حق نشان را مضمضه کند.

تذکّر

الف. همه احتمال‏ های آیات یاد شده آیینه‏ های یک واحد و مظاهر یک متجلّی است. از این‏جا می‏ توان فتوا داد که تفکر پلورالیستی و کثرت‏ گرایانه در تفسیر متون و توجیه قراءت‏ های متعدد باید بر آن واحد حقیقی معروض شود وگرنه مَضْروب بر جدار است؛ زیرا هر کثرتی را نمی‏ توان حق دانست و هر کثیری را نمی‏ شود حجت پنداشت و هر متعددی را نمی‏ توان برتافت؛ یعنی ادراک اجمالی آن واحد به عنوان خط قرمز و منطقه حمی و حراست شده بر همه برداشت‏های گونه‏ گون حاکم و مُهَیْمِن است؛ به طوری که نباید هیچ احتمالی مخالف آن باشد.

ب. احتمال‏های یاد شده باید با سباق و سیاق آیه مورد بحث، خطوط کلی معارف قرآنی، مبانی عقلی، و قواعد ادبی هماهنگ و سازگار باشد؛ ازاین‏رو احتمال‏های ناسازگار با وحی یا مخالف عقل یا ناهماهنگ با قواعد ادبی مقبول نیست.

 

 

[1] ـ روح ‏المعانی، ج1، ص 545ـ 546؛ البحر المحیط، ج1، ص503.

[2] ـ سوره هود، آیه 17.

[3] ـ المیزان، ج1، ص236، با تغییر اندک.

[4] ـ بیان السعاده، ج1، ص43ـ 45.

[5] ـ با صدهزار جلوه برون آمدی که من  با صد هزار دیده تماشا کنم تو را (دیوان فروغی بسطامی)

تسنیم، جلد 5 صفحه 687

 

 

 

نمونه سوال درس 5و6و7 منطق

به نام خدا

نمونه سوال درس 5و6و7 منطق

توسط گروه فلسفه منطقه 8 بر روی وبلاگ این گروه قرار گرفت.

برای دانلود می توانید به قسمت پیوند های روزانه مراجعه و یا بر روی کلمه دریافت فایل کلیک کنید.

دریافت فایل

ارائه محتوای آموزشی فصل 11 / فلسفه 4 توسط گروه فلسفه منطقه 8

به نام خدا

محتوای آموزشی فصل 11 / فلسفه 4

توسط گروه فلسفه منطقه 8 بر روی وبلاگ این گروه قرار گرفت.

برای دانلود می توانید به قسمت پیوند های روزانه مراجعه و یا بر روی کلمه دریافت فایل کلیک کنید.

دریافت فایل

شعری از علامه طباطبایی

 

شعری از علامه طباطبایی (مهر خوبان)

 

رخ شطرنج نبرد آنچه رخ زیبا برد	مهر خوبان دل و دین از همه بی پروا برد
از سمـک تا به سماکش کِشش لیلی برد	تو مپنـدار که مجنون سر خود مجنون گشت
ذره ای بودم و مهر تو مرا بالا برد	من به سرچشمه خورشید نه به خود بردم راه
او که می رفت مرا هم به دل دریا برد	من خسی بی سر و پایم که به سیل افتادم
که به یک جلوه دل و دین ز همه یک جا برد	جام صهباز کجا بود؟ گهر دست که بود
که درین بزم بگردیــد و دل شیدا برد	خم ابروی تو بود و کف مینوی تو بود
با برافروخته رویی که قرار از ما برد	خودت آموختی ام مهر و خودت سوختی ام
غم روی تو مرا دیــد و ز من یغما برد	همه یاران به سر راه توبودیم ولی
همه را پشت سر انـداخت مراتنها برد	همه دل باخته بودیم و پریشان که غمت

 

گزارش سه ماهه پاییز

 

 

بسمه تعالی

گزارش سه ماهه پاییز

تقویم اجرایی سه ماهه اول سال تحصیلی 92-91

 

گزارش فعالیت های تابستانی شامل : .......