لوح محفوظ

پیوندها

۸ مطلب در شهریور ۱۳۹۲ ثبت شده است

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(1)

 

مقدمه :

جهان احسن که بر اساس علم و معرفت الهی پایه‏ریزی شده، خیر و صلاح همواره از آن جاری و زمینه بالندگی در آن ساری است. آنچه اصل و بنیان هر خیر و کمالی را پایه‏ریزی می‏کند، علمصائب و دانش کامل است: «العلم اصلُ کلِ خیر». سالهاست که نزاع علم که محصول عقل است ودین که رهاورد وحی است، اذهان بسیاری را به خود مشغول داشته است .

ثمره تلخ تقابل‏پنداری و جدا انگاری دو حوزه علم و دین، تأکید بر سهم علم در هدایت و مدیریت زندگی بشر و کنار نهادن سهم دین در این عرصه است، زیرا پیشرفت و شکوفایی علوم جای تردید و انکار ندارد و فربهی علم به معنای به حاشیه رانده شدن و انزوای هرچه بیشتر دین از عرصه زندگی بشر تفسیر شده است. . . .


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۵۳
ربابه حاجی محمد حسین کاشی


 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(2)

 


حس‏گرایان و عقل

در فرهنگ قرآن کریم، عقل به منزله چشم دیگری است که مایه بصیرت نفس نسبت به حقایق برتر است و اما در فرهنگ اهل طبیعت، عقل به منزله عینک و یا سمعک برای چشم و گوش مادی است، یعنی عقل هرگز حقیقت جدیدی را ادراک نمی‏کند، بلکه همان ابزار مادی تنها واسطه و وسیله‏ای برای ادراک بهتر امور مادی است بدون آن که حقیقتی، افزون بر آنچه از طریق حس تحصیل شده، کشف کند. . . .

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۵۰
ربابه حاجی محمد حسین کاشی

اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(3)

 

اتکای معرفت حسی به معرفت عقلی

آیات و شواهد فراوانی از قرآن کریم درباره استدلال‏ها و شیوه‏های معرفت و تفکر حس‏گرایان بیان شد.

از آنچه درباره شکاکان و مادیون گذشت، دانسته شد که ریشه شک به جهان خارج و نیز سِرّ مادی پنداشتن جهان و انکار دعوت پیامبران، حس‏گرایی و مقیّد دانستن معرفت به ابزار حسی و امور مادی است و معلوم شد که حسی دانستن شناخت اگر چه منجر به جزم در انکار غیب نمی‏گردد ولی موجب انسداد راه‏های اثبات و یا نفی آن و در نتیجه مانع از یقین به وجود آن است. . . .


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۴۶
ربابه حاجی محمد حسین کاشی

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(4)

 


شرایط و موانع معرفت

قرآن کریم در آیات فراوانی به شرایط و موانع معرفت اشاره کرده است.

الف) تقوای الهی :  تقوا، عمده‏ترین شرط معرفت حقایق در قرآن شمرده شده است: (إن تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً)[1 سوره انفال، آیه 29، یعنی اگر تقوای الهی پیشه کنید خداوند برای شما فرقان (قوّه تمییز حق از باطل) قرار می‏دهد.

ب) بزرگترین مانع معرفت : همان‏گونه که تقوای الهی عمده‏ترین شرط معرفت است،

 محبت دنیا : نیز سخت‏ترین مانع آن محسوب می‏شود، به همین دلیل در روایات آمده است: «حبُّ الدنیا رأسُ کل خطیئةٍ»[ کافی، ج 2، ص 130]. یا به تعبیر دیگر: «رأس کل خطیئة حبّ الدنیا»[  همان، ص 315.]. در هر صورت، معنای روایت این است که اساس تمامی خطاها محبت دنیا است. . . .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۴۳
ربابه حاجی محمد حسین کاشی

 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(5)

 

فصل اول: تحلیل مفاهیم پایه معرفت ‏شناسی

معرفت‏شناسی در مقام «اثبات» بعد از بسیاری از مسائل عقلی قرار دارد، ولی از نظر «ثبوت» بر همه آنها مقدم است؛ آنچه این دور ثبوت و اثبات را حلّ می‏کند مقداری از معرفت‏شناسی بدیهی و غیر قابل بحث است که با آن مقدارْ اصل واقعیتْ، وجود عالِمْ، اصل معرفتْ، و واقع‏نمایی اجمالی آن ثابت می‏شود.

 بر مبنای حصر موجود در مادّه و مادّی، انحصار راه معرفت به تجربه حسّی هیچ‏گونه شکاکیّت را به همراه ندارد؛ زیرا بر این مبنا، واقعیتی غیر از موجود مادّی نیست و همان نیز قابل شناخت است، البته شناخت آن فقط از راه تجربه حسّی است، لیکن بر همین مبنا، وجود فرا طبیعی، موهوم بوده و معرفت عقلی یا قلبی، غیر از پندار واهی چیز دیگری نخواهد بود، چنان که بر مبنای انقسام وجود به مادی و مجرّد، راه معرفت منحصر در تجربه حسّی نیست، بلکه شناخت عقلی و معرفت قلبی، که آن دو راه نیز در حد خود راه تجربی‏اند، یکی به نام تجربه فکری و عقلی و دیگری به نام تجربه شهودی و قلبی، راه نیل به واقع‏اند، و بر این مبنا، حصر وجود در مادی و حصر شناخت در تجربه حسّی محکوم به سفسطه یا شک و مانند آن خواهد بود. . . .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۴۰
ربابه حاجی محمد حسین کاشی


 اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(6)

 


فصل دوم: شأن عقل در قلمرو دین

آنچه در این فصل بررسی می‏شود تبیین سهم و کارکرد عقل در زمینه دین‏شناسی است. اینکه آیا عقل در بُعد هستی‏شناختی دین مؤثر است یا صرفاً وظیفه شناخت و معرفت مجموعه دین را بر عهده دارد، کار عقل صرفاً ادراک احکام مجعول دینی است یا می‏تواند انشاء و حکم دینی نیز داشته باشد. مبحث دیگر اینکه آیا عقل مفتاح و کلید ورود بشر به ساحت دین است یا مصباح و چراغ آن است و فضای محتوای دین را برای بشر آشکار می‏سازد؟ و آیا عقل می‏تواند میزان دین باشد و محتوای دین از عقاید و اخلاق گرفته تا احکام و قوانین حقوقی و فقهی به محک و میزان عقل سنجیده شوند و عقل داور و معیار نهایی برای قبول و نکول آنها باشد؟ همچنین بررسی محدودیتها و نارساییهای عقل در حوزه دین، بخش دیگری از مباحث این فصل را تشکیل می‏دهد. . . .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۳۴
ربابه حاجی محمد حسین کاشی

اثبات منزلت عقل    برای نفی تفکیک(7)


فصل سوم: نسبت عقل و نقل در قرآن

اشاره شد که عقل در هندسه معرفت دینی هم سطح با نقل در درون دین است؛ نه در مقابل دین و برون از مرز آن.  عقل برهانی چون برای عالَم امکان مبدأ و معادی قائل است که خود ذات اقدس الهی باشد: (هُوَ الاَوَّلُ والاءخِر)[ سوره حدید، آیه 3] پس هر آنچه غیر از آغاز و انجام (مبدأ فاعلی و غایی) عالَم است و هرچه در عالم رخ بدهد از دو حال بیرون نیست: یا کار خداست یا قول خدا. عقل به عنوان منبع معرفتی بشر چنانچه به طور روشمند به ادراک یقینی یا اطمینان‏آور چیزی برسد یا به فهم آنچه خدا کرده رسیده است یا به فهم آنچه خدا گفته نائل شده است. به بیان دیگر اگر عقل برهانی برای جهان مبدئی قائل است: (هُوَ الاَوَّل) و هم او فاعل هر موجود ممکن و مرجع و معاد همه چیز است: (هُوَ الاخِر)، پس هرچه در این میان است یا فعل خدا و تکوین او یا قول خدا و تشریع اوست؛ ما سوی‏الله یا کتاب تکوین اوست؛ نظیر آسمان و زمین و انسان و حیوان و یا کتاب تدوین و تشریع اوست؛ نظیر تورات و انجیل و صحف ابراهیم و قرآن. . . 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۲۹
ربابه حاجی محمد حسین کاشی


شماره (13) فصلنامه اشراق منتشر شد 


شماره 13 فصلنامه اشراق منتشر شد. این شماره که صرفا به صورت آنلاین منتشر شده است حاوی مقالات زیر می باشد: نگاهی به قاعده اتحاد عالم و معلوم (محمد قربان نیا  خراسان  . . .

 

وزارت آموزش و پرورش
دبیرخانه راهبری کشوری درس فلسفه و منطق  http://falsafe.medu.ir/

 

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۱۹
ربابه حاجی محمد حسین کاشی